Poprzednicy

Miał wielu poprzedników – od Aleksandra Ostrowskiego do Sergiusza Najdienowa, którego Dzieci Waniuszyna zyskały nieco wcześniej znaczny rozgłos. Górki wszakże inaczej rozwiązał tradycyjny dla tematyki mieszczańskiej konflikt ?ojców i dzieci”. Uwagę skupił nie tylko na indywidualnych losach, spowodowanych rozpadem patriarchalnego układu mieszczańskiego życia, lecz przede wszystkim na podstawie bohaterów wobec tego rozpadu i jego przyczyn. Wobec postępującej dezintegracji daremny jest opór starego Bieżsiemienowa, ale bezradne są także jego dzieci. Toteż bunt Piotra zakończy się chęcią odnowienia ?mieszczańskiego chlewu”, a Tatiana po próbie samobójstwa powróci do nienawistnej pracy w szkole. Jednakże dotychczasowe związki wewnętrzne zostały zerwane. Świat Biezsiemienowów rozsadza nie dostrzegane, bądź nie doceniane przez nich, narastające wrzenie rewolucyjne. Wyrazicielem tych idei jest Nił, przeciwstawiony obu pokoleniom mieszczańskim, i postaci wokół niego skupione. Poprzez waśń pokoleń przeświecało zatem ? wprawdzie tylko zarysowane ? zderzenie dwóch antagonistycznych sił. Postać Niła zawarła w sobie wszystkie dotychczas podejmowane przez Gorkiego próby ukazania pozytywnego bohatera epoki. Nił miał świadomość nabrzmiewania konfliktów społecznych, jego monologi o rozkładzie pociągów, który należy zmienić, o prawie do władzy tych, którzy pracują, przyjmowano jak hasła rewolucyjne. Postać to wszakże w znacznej mierze statyczna i zbyt prostolinijna, pokazana przede wszystkim poprzez deklaracje pobrzmiewające prymitywizmem intelektualnym i echem melodramatycznego bohaterstwa.